تفاوتها و ویژگی های قالب بتن سقف ، دیوار و ستون

قالب بتن از پرکاربردترین ابزارها برای استحکام بخشیدن به ساختمان‌ها است. این نوع قالب‌ها وظیفه دارند که به بتن خیس شکل دهند. به همین دلیل کیفیت این نوع قالب‌ها در کیفیت سازه نهایی بسیار تاثیرگذار است. برای بهبود کارایی قالب‌های بتنی، تلاش می‌شود تا از قالب‌هایی خاصی برای ساخت هر قسمت استفاده شود. به همین دلیل انواع قالب بتن سقف، قالب بتن دیوار و قالب بتن ستون در ساخت ساختمان استفاده می‌شوند. استفاده از قالب بتن ریزی سقف باعث می‌شود که استحکام سقف‌ها افزایش یافته و کارایی آن‌ها گسترش پیدا کند. به همین ترتیب قالب بتنی دیوار و قالب بتن ریزی ستون می‌توانند به دیوارها و ستون‌های ساختمان در تحمل بارهای وارده کمک کنند. در این مقاله می‌خواهیم تفاوت میان این قالب‌ها را بررسی کرده و ویژگی‌های آن‌ها را بیان کنیم.

قالب بتن سقف چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

قالب بتن سقف، نوعی از قالب بتن است که در فرایند ساخت سقف ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این نوع قالب معمولا در ساختمان‌هایی با اسکلت‌بندی فلزی کاربرد دارد و برای مقاوم‌سازی این نوع سقف‌ها استفاده می‌شود. قالب بتن ریزی سقف دارای انواع مختلفی است که می‌تواند برای انواع سقف‌های تیرچه‌بلوکی، سقف کامپوزیت و تیرچه یونولیت استفاده شود. بسته به نوع سقف و مقدار بار واردشده به آن، این قالب‌ها در انواع موقتی یا دائم استفاده می‌شوند. منظور از قالب بتن سقف دائم همان بلوک‌های سفالی یا سیمانی هستند که در گذشته مابین تیرچه‌ها قرار می‌گرفتند؛ اما امروز به‌منظور کاهش بار ساختمان و فشار واردشده بر سقف، از قالب‌های موقتی یونولیتی، پلاستیکی، فلزی یا چوبی استفاده می‌شود.
استفاده از قالب بتن سقف باعث می‌شود که سقف ساختمان بتواند بار بیشتری را تحمل کند. به همین دلیل است که امروزه سقف‌های آپارتمان‌ها توانسته‌اند حتی به محلی برای فرود هلی‌کوپتر تبدیل شده و یا جایی برای راه‌اندازی یک روف گاردن باشند. شیوه اجرای قالب بتن ریزی سقف بسته به نوع سقف متفاوت است. به‌علاوه این تفاوت در شیوه اجرا می‌تواند مقاومت ایجادشده در سقف‌های مختلف را نیز تغییر دهد.
در کنار این‌ها شیوه اجرای قالب‌های بتن سقف بر روی میزان مصالح مصرفی نیز تاثیرگذار هستند. به همین دلیل است که با مدرن‌تر شدن این شیوه‌های اجرایی، سقف‌ها نیز سبک‌تر شده و مصالح کمتری در آن‌ها به کار رفته است. برای مثال سقف‌های قدیمی مانند سقف تیرچه‌بلوک، مصالح بیشتری نسبت به سقف‌های جدیدتر مانند دال بتنی یا کامپوزیت نیاز دارد.

قالب بتن دیوار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

قالب بتن دیوار یکی از انواع قالب بتن است که معمولا در ساخت‌وسازهای سنگین مانند جاده‌ها، پل‌ها، پایه‌های عمیق و متحمل بار و دیوارهای نگه‌دارنده از آن استفاده می‌کنند. این قالب معمولا از جنس فولاد ساخته می‌شود و ممکن است به‌صورت گوشه‌دار یا باند ساخته شوند. قالب بتن ریزی دیوار همان قالب‌های مدولار است که معمولا به‌صورت پنل‌های سایز بزرگ استفاده می‌شود. این موضوع سرعت کار را افزایش می‌دهد. انتخاب قالب مناسب برای قالب‌بندی دیوار به عوامل مختلفی بستگی دارد. موقعیت قرارگیری و دیگر ویژگی‌های دیوار، نظرات و شرایط کارفرما و ماده به‌کاررفته در ساخت بتن، تاثیر زیادی در انتخاب نوع قالب و جنس آن دارد.
قالب بتنی دیوار کمک می‌کند که بخش زیادی از بار سازه مهار شده و ایمنی حین کار افزایش پیدا کند. به‌علاوه استحکام و پایداری دیوار را نیز افزایش خواهد داد. قالب بتن ریزی دیوار معمولا از موادی ساخته می‌شود که علاوه بر داشتن استحکام زیاد برای تحمل فشارها و تنش‌ها، در برابر تغییرات دمایی نیز مقاوم هستند. به همین دلیل است که این نوع قالب‌ها تحت تاثیر شرایط آب و هوایی قرار نگرفته و تغییر شکل نمی‌دهند.
در کنار این‌ها تنوع شکل و اندازه در قالب بتن دیوار بسیار زیاد است. به همین دلیل است که می‌توان از آن‌ها برای ساخت انواع دیوارها استفاده کرد. ازآنجاکه بیشتر قالب‌های بتن دیوار برای اجرا باید به محل ساخت ساختمان منتقل شوند؛ وزن آن‌ها باید نسبتا کم باشد تا بتوان به‌سادگی آن‌ها را جابجا کرد. به‌علاوه باید از استحکام کافی برخوردار باشند تا در زمان جابجایی دچار آسیب نشوند.

قالب بتن ستون چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

قالب بتن ستون معمولا یک قالب فلزی است که با توجه به نقشه ساختمان می‌تواند دارای شکل‌های مربعی، مستطیلی، هشت‌ضلعی و یا گرد باشد. برای ساختن ستون‌های یک ساختمان معمولا تعدادی میلگرد را در جایی که ستون قرار می‌گیرد، محکم می‌کنند. سپس قالب بتن ریزی ستون در اطراف این میلگردها قرار گرفته و بتن خیس در آن‌ها ریخته می‌شود. پس از شکل‌گیری و محکم شدن بتن در داخل قالب‌ها، باید قالب بتن ستون را جدا کرد.
قالب بتن ریزی ستون معمولا دارای شکل‌های هندسی مختلفی است که باعث تنوع در شکل ستون‌های مختلف می‌شود. رایج‌ترین شکل‌های قالب بتن ستون به‌صورت مربع و دایره هستند. اما می‌توان برای ساخت ستون‌هایی با شکل‌های خاص، نمونه‌های سفارشی را نیز تهیه کرد. این شکل هندسی می‌تواند بر روی روش‌هایی که برای قالب‌بندی استفاده می‌شود تاثیر بگذارد.
مهم‌ترین قسمت‌ها در قالب بتن ستون، جدار و قید نام دارند. جدار قالب درواقع همان سطحی است که به‌صورت نگه‌دارنده مورداستفاده قرار می‌گیرد. یعنی درواقع این جدار است که وظیفه جلوگیری از ریزش بتن خیس و شکل‌دهی به آن را بر عهده دارد. قیدها وظیفه دارند که جدارهای قالب را در کنار هم نگه داشته و به حفظ استحکام بیشتر قالب بتن ریزی ستون کمک می‌کنند.

تفاوت میان قالب بتن ریزی سقف، دیوار و ستون

واضح است که به دلیل تفاوتی که در کاربرد قالب‌های بتن ریزی دیوار، سقف و ستون وجود دارد؛ خود این قالب‌ها نیز باید ازنظر ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی با هم متفاوت باشند. البته بیشتر این قالب‌ها از فلز ساخته می‌شوند و معمولا مواد سازنده آن‌ها با هم یکسان است. اما این نوع قالب‌ها با هم تفاوت‌هایی دارند که در این بخش به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم:

– شکل هندسی و ویژگی‌های ظاهری

یکی از تفاوت‌های اصلی میان قالب‌های بتن سقف، ستون و دیوار در شکل هندسی آن‌ها است. این تفاوت در شکل هندسی باعث شده که نحوه به‌کارگیری قالب‌ها نیز با هم متفاوت بوده و شکل اجرای متفاوتی نیز داشته باشند. معمولا برای اجرای قالب بتنی سقف نیاز به عرضه وجود دارد. عرشه درواقع محلی است که قرار است بتن و دیگر مصالح، برای ساخت سقف بر روی آن پیاده‌سازی شوند. به همین دلیل می‌توان گفت که قالب بتن ریزی سقف معمولا به شکل کاسه‌ای دیده می‌شود. به عبارت بهتر قالب‌های بتنی سقف حالت یکدست نداشته و معمولا به‌صورت ظرف‌های جداگانه‌ای در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
اما قالب‌های بتن دیوار و ستون معمولا به‌صورت یکپارچه هستند و تنها در موارد لازم با استفاده از بست‌هایی به هم متصل می‌شوند. این قالب‌ها بسته به نوع ستون یا دیوار دارای شکل‌های مختلفی هستند. برای مثال قالب بتن ریزی دیوار، می‌تواند در شکل‌های یک‌طرفه یا دوطرفه مورداستفاده قرار بگیرد. نمونه‌های یک‌طرفه این قالب معمولا به‌وسیله انکربولت‌ها محکم شده و فشارهای وارده را خنثی می‌کنند. اما قالب بتن ریزی دیوار دوطرفه درواقع دو صفحه است که بتن موردنیاز برای ساخت دیوار، در فاصله میان آن‌ها ریخته می‌شود.
قالب بتن ریزی ستون نیز معمولا به دو شکل مربعی و گرد دیده می‌شود. قالب‌های گرد درواقع دو نیم‌دایره هستند که از یک سمت به هم متصل شده‌اند و سمت دیگر آن‌ها با استفاده از قید، به هم متصل می‌شود. اما قالب‌های ستون مربعی از اتصال چهار صفحه به یکدیگر به دست می‌آیند. نکته جالب اینجا است که می‌توان این صفحات را به شکل‌های هندسی مختلف ه یکدیگر متصل کرده و ستون‌هایی با شکل‌های متفاوت را به دست آورد.

– شیوه اجرا

یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی میان قالب بتن ستون، سقف و دیوار، شیوه اجرای این نوع قالب‌ها است. شیوه اجرا در این قالب‌ها بستگی به نوع دیوار، سقف یا ستون نیز دارد. به‌عنوان‌مثال برای قالب‌بندی سقف‌های تیرچه‌بلوک، تیرچه‌ها در کنار هم قرار گرفته و فضای میانی آن‌ها با بلوک پر خواهد شد. همچنین سقف‌های دال بتنی نیز با ساخت یک عرشه و پر کردن قسمت‌های مختلف با بتن، اجرا می‌شوند. به‌طورمعمول برای ساخت انواع سقف‌ها، از میلگرد و تیرچه نیز به همراه قالب بتن سقف استفاده می‌شود.
شیوه اجرای قالب بتنی دیوار نیز به نوع دیوار وابسته است. قالب‌های یک‌طرفه معمولا در جایی قرار می‌گیرند که امکان استفاده از قالب‌های دوطرفه وجود ندارد. یعنی در پشت دیوار کوه، جاده یا یک ساختمان دیگر قرار گرفته باشد. برای حفظ استحکام قالب‌های یک‌طرفه، انکربلت‌ها را در داخل قالب فرو می‌کنند. به‌این‌ترتیب تا حد زیادی از فشارهای جانبی کاسته می‌شود. اما قالب بتن ریزی دیوار دوطرفه با استفاده از بلت‌ها محکم شده و از نوع قالب مدولار هستند. در این نوع دیوارها برای کاهش فشارهای جانبی از آرماتور استفاده شده و قالب بتنی دیوار با پین و گیره به آن وصل می‌شود.
برای اجرای قالب‌بندی ستون نیز در مرحله اول نیاز به آرماتور وجود دارد. پس از آرماتوربندی برای هدایت قالب بتن ستون از میلگردهایی به نام رامکا استفاده می‌شود. این نوع میلگردها وظیفه دارند که قالب بتن ریزی ستون را در یک راستا نگه داشته و از کج شدن ستون‌ها جلوگیری کنند. شیوه اجرای قالب‌های بتن ستون تا حد زیادی به نقشه کار وابسته است. مهم‌ترین نکته در تمامی این موارد، محکم نگه داشتن قالب برای جلوگیری از ایجاد اشکال در سازه نهایی است.

– قیمت

یکی دیگر از تفاوت‌های قالب بتن سقف، ستون و دیوار قیمت آن‌ها است. به دلیل اینکه برای اتصال این نوع قالب‌ها از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود؛ قیمت آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. به‌علاوه مقدار قالب موردنیاز برای ساخت سقف با دیوار و ستون تفاوت دارد. به همین دلیل است که قیمت نهایی این قالب‌ها با هم تفاوت دارند. به‌علاوه شیوه اجرا نیز باعث می‌شود که تفاوت قیمت میان این نوع قالب‌ها به وجود آید.

سخن پایانی

استفاده از قالب‌های بتن سقف، دیوار و ستون برای استحکام بخشیدن به سازه‌ها و یکنواخت شدن شکل آن‌ها لازم است. این قالب‌ها معمولا به‌صورت فلزی تولید می‌شوند و چند بار قابلیت استفاده دارند. قالب بتن ستون و قالب بتن دیوار معمولا به‌صورت صفحات یکپارچه‌ای هستند که با استفاده از قیدها یا پین‌ها به هم متصل می‌شوند. اما قالب بتن سقف حالتی شبیه به ظرف دارد. تفاوت در شکل ظاهری انواع قالب بتن ریزی دیوار، قالب بتن ریزی سقف و قالب بتن ریزی ستون باعث تفاوت در شیوه اجرا و قیمت آن‌ها نیز می‌شود.