راهنمای خرید منبع تغذیه (پاور) کامپیوتر
پاور کامپیوتر یا همان منبع تغذیه جزو قطعاتی است که معمولا در خرید کامپیوتر مهجور می‌ماند. خریداران کامپیوتر بعد از هزینه کردن تمام پس‌اندازشان برای تهیه‌ی قوی‌ترین کارت گرافیک و مادربرد و پردازنده، تازه یادشان می‌آید که به یک پاور قوی هم نیاز دارند. اکثرمان در این مواقع، معمولا به یک پاور معمولی از برندی ناشناخته بسنده می‌کنیم یا در بهترین حالت، تنها به توان خروجی دقت می‌کنیم و تصورمان این است که هر چقدر وات یک پاور بیشتر باشد، پاور قوی‌تری خواهیم داشت. می‌دانید این کار به چه چیزی شباهت دارد؟ به این که یک خودرو ۵۰۰ میلیون تومانی تهیه کنید و به جای ریختن بهترین بنزین سوپر، نفت خام درون آن بریزید! یک منبع تغذیه‌ی ضعیف، دقیقا به همین اندازه می‌تواند سلامت و عملکرد قطعات کامپیوتر را تحت تاثیر قرار دهد. سوال اینجا است که برای پیدا کردن یک پاور کامپیوتر خوب، به چه نکاتی باید دقت کرد؟ در این راهنمای خرید پاور کامپیوتر با ما باشید چون دانستن چند نکته‌ی ساده در هنگام خرید منبع تغذیه می‌تواند حسابی کمکتان کند تا هم فروشندگان سرتان کلاه نگذارند و هم بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید :
پله‌ی اول: بدانید به چند وات نیاز دارید
تولیدکننده‌های پاور، قدرت خروجی محصولشان را با واحد وات (Watt) معرفی می‌کنند. قدرتی که برای یک پاور کامپیوتر اعلام می‌شود، حداکثر توانی است که در حالت پیک (حداکثر) توسط پاور ارائه می‌شود؛ در حالی که در حالت پایدار، قدرت پاور به مراتب کمتر از میزان اعلام‌شده است. پاورهایی که در حال حاضر در بازار یافت می‌شوند از ۲۰۰ وات تا ۱۸۰۰ وات تنوع دارند. شما باید توان تقریبی مورد نیاز (معروف به TDP) هر یک از قطعات فعلی یا آینده‌ی کامپیوترتان را بدانید تا بتوانید با جمع زدن آن‌ها، پاوری با قدرت مناسب انتخاب کنید. استاندارد نانوشته‌ای وجود دارد که می‌گوید قدرت پاور باید به میزان مشخصی از نیاز اسمی کامپیوتر بیشتر باشد. مثلا اگر مجموع توان مورد نیاز کامپیوترتان ۳۰۰ وات است، یک پاور ۶۰۰ واتی انتخاب مناسبی خواهد بود. باز مثلا در یک کامپیوتر حرفه‌ای که به ۷۰۰ وات نیاز دارد، انتخاب یک پاور ۱۲۰۰ وات عقلانی خواهد بود. اگر تا مدت‌های مدید قصد ندارید قطعات کامپیوتر را به‌روزرسانی کنید، به اندازه‌ی نیازتان پاور انتخاب کنید. اما اگر کمی هم احتمال می‌دهید در یکی دو سال آینده بخواهید یک کارت گرافیک جدید بخرید، پاوری با قدرت بیشتر از نیاز فعلی‌تان انتخاب کنید. کارت گرافیک سهم زیادی از مصرف برق کامپیوتر دارد و برای انتخاب پاور باید به آن توجه کرد. برای کامپیوتری که قرار نیست کار خاصی انجام دهد و بویی از کارت گرافیک مجزا هم نبرده است، یک پاور ۳۰۰ واتی به خوبی جوابگو خواهد بود. اما اگر کارت گرافیک مجزایی روی مادربردتان نصب می‌کنید، حتما روی سایت سازنده کارت گرافیک چک کنید که حداقل منبع تغذیه‌ی پیشنهادی برای آن چند وات است.
پله‌ی دوم: کانکتورهای مورد نیازتان را بشناسید
تمام قطعات درون کامپیوتر برای فعالیت به برق نیاز دارند. حالا این برق را یا به صورت مستقیم دریافت می‌کنند یا به صورت واسطه‌ای از برق قطعات دیگر بهره‌مند می‌شوند. منظور ما در حال حاضر آن قطعاتی هستند که برق را بی‌واسطه دریافت می‌کنند و کابل مستقیمی از پاور به آن‌ها وصل می‌شود. این اتصال که به وسیله‌ی سوکت‌ها انجام می‌شود با تمام سادگی‌اش می‌تواند برایتان دردسر ایجاد کند؛ چرا که برخی سوکت‌ها جدید هستند و در پاورهای قدیمی وجود ندارند، یا اینکه پاور مدنظر شما از یک نوع سوکت خاص، به تعداد کمتری از مقدار مورد نیازتان ارائه می‌دهد. مهم‌ترین سوکت‌هایی که باید به آن‌ها دقت کنید، کانکتورهای برق مادربرد و کارت گرافیک هستند. در معرفی کانکتور برق مادربرد از دو اصطلاح ۴+۲۰ پین و ۲۴ پین استفاده می‌شود. منظور از کانکتور ۴+۲۰ پین، کانکتوری است که می‌تواند هم ۲۰ پین باشد و هم ۲۴ پین. در واقع آن چهار پین به صورت اضافه به ۲۰ پین قبلی ملحق می‌شوند تا یک کانکتور ۲۴ پین شکل بگیرد. باید بدانید که تمام مادربردهای جدید از کانکتور برق ۲۴ پین استفاده می‌کنند.
پله‌ی سوم: به دنبال یک پاور کامپیوتر با راندمان بالا باشید
راندمان یا میزان بهره‌وری (Efficiency) پاورها نکته‌ی دیگری است که باید به آن توجه داشت. تولیدکننده‌های مطرح این فاکتور را در مورد پاورهایشان اعلام می‌کنند و تولیدکننده‌های بی‌نام‌ونشان یا کمتر شناخته‌شده، معمولا از بیان آن طفره می‌روند. این عدد مشخص می‌کند از میزان وات اعلام شده توسط سازنده، چه درصدی پس از قرار گرفتن تحت بار (Load) در دسترس خواهد بود، یا به عبارت ساده‌تر، پاور شما چند درصد از برق متناوب ورودی (AC) را به برق مستقیم (DC) تبدیل می‌کند. این عدد معمولا تحت بار (فشار کاری) ۵۰ درصد محاسبه و اعلام می‌شود. تمام پاورها، بخشی از توان را به صورت گرما و حرارت هدر می‌دهند. این فاکتور مشخص می‌کند میزان تلفات توان در پاور مورد نظر چقدر است. استفاده از قطعات باکیفیت میزان تلفات را به حداقل می‌رساند و به همین دلیل است که پاورهای گران‌تر، بازده بهتری دارند. پاورهایی که بیشترین بازده را دارند، با استانداردی تحت عنوان ۸۰PLUS مشخص می‌شوند. این استاندارد به مصرف‌کننده اطمینان می‌دهد که بازده پاور مورد نظر، تحت هیچ شرایطی از ۸۰ درصد کمتر نخواهد بود. بنابراین اگر پاوری موفق شود در تست‌ها، بازدهی بیشتر از ۸۰ درصد از خود نشان دهد، موفق به دریافت استاندارد و لوگوی پایه‌ی ۸۰PLUS خواهد شد.
پله‌ی چهارم: تعداد ریل‌ها را چک کنید
سازندگان پاور کامپیوتر علاوه بر اعلام قدرت خروجی، تعداد ریل‌های ۱۲V+ را هم اعلام می‌کنند. پاورها یا یک ریل ۱۲V+ خیلی قوی دارند یا اینکه به چند ریل ۱۲V+ مجهز هستند. لطفا سریع نتیجه نگیرید که پس من یک پاور با چند ریل ۱۲V+ لازم دارم؛ در پاوری که تنها یک ریل ۱۲V+ دارد، تمام قدرت پاور روی هر یک از خروجی‌ها قابل دستیابی است. اصلا فرقی نمی‌کند کانکتور برق کارت گرافیک باشد یا کانکتور SATA یا هر کانکتور دیگری. در چنین پاورهایی، حداکثر جریان قابل ارائه، مقدار زیادی است و قطعات اجازه دارند از جریان کلی ۴۰ آمپری یا بیشتر لذت ببرند. اما اگر اتفاقی بیفتد که در عملکرد پاور اختلال ایجاد کند، امکان دارد پاور جریان بیش از حدی به سمت قطعات عزیزتر از جانتان بفرستد و به سوختن آن‌ها منجر شود. در طرف مقابل، پاوری که چند ریل ۱۲V+ دارد، جریان کمتری را روی هر ریل ارائه می‌کند. در نتیجه مصرف‌کننده باید از میزان جریان مورد نیاز هر قطعه و جریان قابل ارائه روی ریل‌های پاور اطلاع دقیق داشته باشد. چرا که اگر قطعه‌ای بخواهد جریان بیشتری از یک ریل بکشد، یکی از قابلیت‌های حفاظتی پاور با نام OCP فعال می‌شود. این قابلیت موظف است از پاور در برابر افزایش بار جریان محافظت کند. با فعال شدن OCP، پاور ریست می‌شود و قبل از راه‌اندازی مجدد، باید عامل مشکل‌زا را برطرف کنید. در این حالت با وجود این که تنها یکی از ریل‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد، باقی ریل‌ها در عین سلامت کامل ریست می‌شوند و در نتیجه هیچ خطری برای قطعات به وجود نمی‌آید. این مشکل در پاورهای تک ریل اتفاق نمی‌افتد. اما اگر مشکل OCP در چنین پاورهایی رخ بدهد، به دلیل افزایش بیش از حد جریان، هم خود پاور را ذوب می‌کند و هم عواقب جبران‌ناپذیری را برای قطعات کامپیوتر به وجود می‌آورد. پاورهای امروزی که چند ریل دارند، باید روی ریل ۱۲V+ خود حداقل ۱۸ آمپر را ارائه دهند و جریانی کمتر از این مقدار قابل قبول نیست. نمی‌توان یک برنده‌ی قاطع بین پاورهای دارای یک ریل و بیشتر از آن اعلام کرد. هر یک از پاورها مزایا و معایب خاصی دارند که تصمیم‌گیری را سخت می‌کند. اما باید به این نکته اشاره کرد که اکثر پاورهای جدید بیشتر از یک ریل دارند. در نظر داشته باشید اگر می‌خواهید کامپیوتری با قوی‌ترین سخت‌افزار روز تهیه کنید، بهتر است جانب احتیاط را گرفته و پاوری چند ریله بخرید.
پله‌ی پنجم: درک درستی از مفهوم ماژولار بودن پاور کامپیوتر پیدا کنید
این مورد به کابل‌کشی پاور کامپیوتر برمی‌گردد و به اندازه‌ی موارد دیگر مهم و قابل اعتنا نیست. حالا اصلا این ماژولار بودن چیست و به چه دردی می‌خورد؟ پاورها از منظر کابل‌کشی، به سه گروه کلی کاملا ماژولار، نیمه ماژلار و غیر ماژولار تقسیم می‌شوند. در پاورهای کاملا ماژولار، کابل‌های خروجی برق در دو سمت خود سوکت دارند و اتصالشان به خود پاور هم با همین سوکت‌ها انجام می‌شود. شما در یک پاور کامپیوتر کاملا ماژولار می‌توانید تنها از آن کابل‌هایی که می‌خواهید استفاده کنید و باقی کابل‌ها را حتی از جعبه‌ی پاور بیرون نیاورید. استفاده از چنین پاوری باعث می‌شود کیس کامپیوترتان تمیزتر باشد و اثری از سیم‌های بی‌استفاده در آن دیده نشود. پاورهای نیمه ماژولار شباهت زیادی به نمونه‌های کاملا ماژولار دارند و تنها تفاوتشان در این است که در یک پاور کامپیوتر نیمه ماژولار، کابل برق مادربرد را نمی‌توان از پاور جدا کرد؛ اما در مورد بقیه‌ی کابل‌ها مشابه پاورهای کاملا ماژولار هستند. حالا احتمالا حدس زده‌اید که به چه پاوری غیر ماژولار می‌گوییم. پاور غیر ماژولار، پاوری است که تمام کابل‌های خروجی آن در بدنه فیکس شده‌اند و معمولا از یک حفره‌ی دایره‌ای به صورت یک‌جا از بدنه‌ی پاور خارج می‌شوند. در یک پاور غیر ماژولار، همواره شاهد کابل‌هایی هستیم که بدون استفاده مانده‌اند.
پله‌ی آخر: سنگین‌تر همیشه بهتر است
حتی اگر حوصله ندارید این نوشته را از شروع تا به اینجا بخوانید، نگران نباشید؛ می‌خواهیم یک راه حل ساده و سریع برای پیدا کردن پاور کامپیوتر خوب به شما معرفی کنیم. حقه‌ی تشخیص هندوانه‌ی رسیده از غیر رسیده را که می‌دانید. وقتی با کف دست به کنار یک هندوانه‌ی رسیده ضربه بزنید، باید صدای دُهُل بدهد! این روش برای انتخاب پاور کامپیوتر هم مصداق مشابهی دارد. چطور؟ ساده است: هر چقدر یک پاور سنگین‌تر باشد، بهتر است! باور کنید شوخی نمی‌کنیم! این یک حقیقت محض است. پاورهای قوی‌تر معمولا از خازن‌های بزرگ‌تر و چوک‌های سنگین‌تری استفاده می‌کنند که در وزن نهایی پاور تاثیرگذار است. به علاوه از آنجایی که فعالیت پاورها با تولید گرما همراه است، در پاورهای خوب از هیت‌سینک (صفحه‌های دفع حرارت) ضخیم و فن‌های بزرگی استفاده می‌شود که به افزایش وزن محصول منجر می‌شوند. بنابراین با چشم بسته هم می‌توانید پاوری که خوب است را از سایر پاورها تشخیص دهید.