روانشناسی زنان | درمورد انواع شخصیت زنانه بیشتر بدانید
اختلالات شخصیت شامل الگوی بادوام، کلی و پایدار فکری، عاطفی و رفتاری است که از هنجارهای جامعه به دور هستند. این الگوی فراگیر رفتار و احساس انعطاف ناپذیر، در نوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. افراد دارای اختلالات شخصیت، نمی‌توانند خود را با هنجارهای جامعه همسو کنند و معمولا سعی در انکار بیماری خود دارند. این افراد از مراجعه به درمانگر برای درمان و همکاری با روانپزشک خودداری می‌کنند و اصولا انگیزه ای برای درمان ندارند. اختلالات شخصیت بر اساس نشانه‌ها و روش‌های درمانی، دارای دسته بندی خاص خود هستند. بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت فکر می‌کنند که تا آخر عمر باید با مشکل خود دست و پنجه نرم کنند در حالی که روش‌های بسیار موثری برای درمان این اختلالات وجود دارد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید :
شخصیت چیست و اختلال شخصیت به چه معناست؟
شخصیت به آن دسته از ویژگی‌های رفتاری گفته می‌شود که بسیار فراگیر بوده و نسبت به سایر ویژگی‌ها از ثبات بیشتری برخوردار است. شخصیت افراد معمولا از دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی شکل گرفته و به مرور زمان تحکیم می‌شود. با این تفاسیر اختلالات شخصیتی به وضعیتی می‌گویند که در آن فرد به صورت طولانی مدت الگوهای رفتاری نابهنجاری را از خود نشان می‌دهد که این الگوها با انتظارات و تصورات فرهنگی هم‌خوانی چندانی ندارد.
رفتارهای فرد مبتلا به اختلال شخصیت، انعطاف ناپذیر و فراگیر است. از نوجوانی یا همان اوایل بزرگسالی آغاز شده، در طول زمان ثابت باقی می‌ماند و باعث ناراحتی یا افت عملکرد جدی در جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌شود. روابط بین فردی مهم ترین حوزه‌ای است که افراد مبتلا به اختلالات شخصیت در آن با مشکلات جدی رو به رو می‌شوند.
میزان شیوع اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت یکی از مشکلات روانشناختی رایج در بین جمعیت عمومی محسوب می‌شود که در بسیاری از موارد افراد درگیر، برای درمان هیچ اقدامی نمی‌کنند. بررسی‌ها نشان داده از بین افراد بستری در بخش‌های روان پزشکی، در حدود ۴۰ تا ۷۰ درصد آن‌ها در کنار مشکل اصلی خود به یکی از اختلالات شخصیت نیز مبتلا هستند. در بین جمعیت عمومی مراجعه کننده به مراکز روانشناختی نیز معمولا ۳۰ تا ۴۰ درصد مراجعان، یک تشخیص مرتبط با اختلالات شخصیت دریافت می‌کنند.
سیر اختلالات شخصیت در طول زمان
الگوهای رفتاری موجود در اختلالات شخصیت معمولا در طول زمان نسبتا ثبات می‌مانند. در این میان برخی از انواع اختلالات شخصیت نظیر شخصیت مرزی و ضد اجتماعی معمولا با افزایش سن کم رنگ‌تر شده یا فروکش می‌کنند. در مقابل به نظر می‌رسد که چنین سیری برای برخی اختلالات شخصیت نظیر وسواسی- جبری و اسکیزوتایپی صدق نکرده و معمولا افراد با گذر سن، مشکلات خود را با علائم و شدت بیشتری تجربه می‌کنند.
علل دچار شدن به اختلالات شخصیت
بر اساس پژوهش‌هایی که در زمینه آسیب شناسی و علت یابی اختلالات شخصیتی انجام شده می‌توان گفت که علت واحدی برای بروزاین اختلالات وجود ندارد. بلکه فرض می‌شود مجموعه علل و عوامل مختلفی در تعامل با یکدیگر در این زمینه نقش دارند. از جمله عللی که تاکنون به عنوان عوامل تاثیرگذار در ایجاد اختلالات شخصیتی شناخته شده می‌توان به عوامل زیستی نظیر وجود تفاوت‌هایی در ساختمان مغزی، عوامل ژنتیکی، تجربه رویدادهای ناخوشایند در دوران کودکی نظیر خشونت خانگی، مواجهه با سبک‌های فرزندپروری نامناسب والدین و الگوبرداری از سبک رفتاری والدینی که خود به اختلالات شخصیت مبتلا هستند، اشاره کرد.
اختلالات شخصیت و ارتباط بین فردی
همان طور که گفته شد بیشترین مشکلی که افراد دچار اختلال شخصیت در زندگی تجربه می‌کنند، پیرامون ارتباط با دیگران است. در نتیجه شما در رابطه با این افراد همواره با چالش‌های متعددی مواجه خواهید شد. با توجه به نوع اختلال شخصیتی که فرد از آن رنج می‌برد، نوع مشکلات ارتباطی نیز متفاوت خواهد بود. برای مثال فردی که به اختلال شخصیت پارانویا مبتلاست، دائما به هر چیزی مشکوک شده و برای هر چیزی راستی آزمایی‌های طولانی مدت را در دستورکار قرار می‌دهد. در ارتباط شخصی و عاطفی نیز هرگز به طور کامل به فرد مقابل اعتماد ندارد به طوری که این مسائل می‌تواند واکنش‌های منفی را در فرد مقابل برانگیزد.
به طور کل این افراد به دلیل تعارض‌های درونی که احساس می‌کنند، دائما به خود و نیازهایشان متمرکز بوده و نمی‌توانند طرف مقابل و نیازهای او را در نظر بگیرند. همین امر زمینه ساز تجربه تعارض‌ها ومشکلات مختلف در رابطه شده و احتمال بروز شکست‌های عاطفی را افزایش می‌دهد.
دسته بندی اختلالات شخصیت
قبل از معرفی انواع اختلالات شخصیت، لازم است با دسته بندی علمی آن آشنا شوید. در زیر دسته بندی اختلالات شخصیت و ویژگی هر کدام از دسته‌ها آورده شده است. اختلالات شخصیت را در سه گروه زیر طبقه بندی می‌کنند:
_ اختلالات شخصیت کلاستر A : افراد مبتلا به این نوع اختلالات اغلب نامتعارف به نظر می‌رسند.
اختلالات شخصیت کلاستر B : افرادی غیر قابل پیش بینی، نامتعادل و هیجانی هستند. برای کسب
اختلالات شخصیت کلاستر C : افرادی مضطرب و هراسان به نظر می‌رسند. برای کسب
در هر کلاستر چند شخصیت وجود دارد که با ویژگی‌های مشترکی شناخته می‌شوند.
اختلالات شخصیت کلاستر A :
اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال شخصیت اسکیزوئید
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلالات شخصیت کلاستر B :
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت ضداجتماعی
اختلالات شخصیت کلاستر C :
اختلال شخصیت وسواسی جبری
اختلال شخصیت اجتنابی
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت پارانوئید ( بد گمان)
مشخصه اصلی برای تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید یا بدگمانی، شکایت و عدم اعتماد این افراد به دیگران و بدبینی مداوم و کلی آن‌هاست. افراد مبتلا به بیماری اختلال شخصیت پارانوئید مسئولیت احساسات و رفتار خود را به عهده نمی‌گیرند و همیشه دیگران مقصر اشتباهات خود می‌دانند. آنان هوس‌های شدید و افکارغیر قابل قبول در مورد خودشان را به دیگران نسبت می‌دهند.
درمان اینگونه افراد بسیار مشکل است زیرا اگر احساس کنند که دیگران قصد کمک به او را دارند یا او را ضعیف می‌پندارند، بسیار آشفته می‌شوند. افراد پارانوئید و بد گمان معمولا از مکانیسم دفاعی فرافکنی استفاده می‌کنند به این صورت که افکار و تکانه‌های خود را قبول نکرده و آن را به دیگران نسبت می‌دهند.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
شخصیت اسکیزوئید معمولا گوشه گیر، نامتعارف و منزوی شناخته می‌شود. این افراد در جامعه منزوی بوده و حالات عاطفی محدودی دارند. اسکیزوئیدها افرادی درون گرا بوده یا به قول معروف سرشان در لاک خودشان است. این افراد معمولا سرد، بی تفاوت و غیر معاشرتی هستند و ترجیح می‌دهند به صورت انفرادی و در محیط‌هایی که رقابت وجود ندارد، کار کنند.
از نظر جنسی شخصیت اسکیزوئید با مشکل مواجه می‌شود و در بعضی مواقع زندگی جنسی خود را در خیال طی می‌کند. مردان اسکیزوئید ممکن است تن به ازدواج ندهند اما زنان اسکیزوئید معمولا ازدواج می‌کنند.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
شخصیت‌های اسکیزوتایپی بسیار غیر معمول به نظر می‌رسند و افکار و عقاید مخصوص به خود را دارند. این افراد مدام در تفکرات ماورایی خود هستند و واقعیت را به سخره می‌گیرند. نحوه صحبت کردن آن‌ها به نحوی است که شاید تنها خود متوجه منظورشان شوند. این افراد دارای افکار خرافاتی بوده و فکر می‌کنند که قدرت فکری ویژه و غیبگویی دارند و می‌توانند به صورت خیالی با دیگران رابطه بگیرند.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت ضد اجتماعی
به اختلال شخصیت ضد اجتماعی، شخصیت مردم ستیز نیز گفته می‌شود. این افراد قوانین و هنجارهای اجتماعی را رعایت نکرده و برخلاف قوانین موجود عمل می‌کنند. این اختلال بیشتر در مناطق فقیر نشین و پرجمعیت دیده می‌شود. مسائلی مانند فکر کردن به خودکشی و دروغ گفتن، دعوا و درگیری، فرار از خانه یا مدرسه و انجام اعمال غیر قانوی از جمله مواردی است که از اوایل کودکی با این افراد همراه می‌باشد. شخصیت ضد اجتماعی به مسائل رفتاری توجهی ندارد و رفتارهایی مانند کودک آزاری، همسر آزاری و بی قید و بندی جنسی در آن‌ها دیده می‌شود.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت مرزی
شخصیت مرزی عواطف و رفتار ناپایداری دارد و در دسته روان پریش قرار می‌گیرد. اختلال شخصیت مرزی در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. این افراد در یک لحظه خوشحال، در لحظه بعد افسرده، لحظه‌ای نزاع طلب و لحظه‌ای دیگر هیچگونه احساسی ندارند و چرخش سریع احساسات در رفتار آنان کاملا قابل مشاهده است. آن‌ها اکثرا احساس پوچی و بی حوصلگی می‌کنند.
حملات روان پرشی کوتاه مدت نیز در شخصیت مرزی دیده می‌شود. این افراد غیر قابل پیش بینی بوده و از تنهایی بسیار هراس دارد. به دلیل فرار از تنهایی به دنبال رابطه می‌گردند و حتی ممکن است با افراد غربیه ارتباط برقرار کنند و دچار بی بند و باری شوند.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت نمایشی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کرده و در حین صحبت کردن ژست های خاصی می‌گیرند. این افراد نمی‌توانند دلبستگی عمیقی برای مدت طولانی حفظ کنند و دارای روابط سطحی با دیگران هستند.
شخصیت‌های نمایشی همواره سعی در جذب نظر اطرافیان به خود را دارند ولی اگر در جلب کردن نظر بقیه موفق نباشند و مورد توجه و تحسین قرار نگیرند، بسیار ناراحت شده و دیگران را سرزنش می‌کنند. معمولا زنان نمایشی به آنورگاسمی و مردان نمایشی دچار ناتوانی جنسی می‌شوند.
اختلالات شخصیت | اختلال خودشیفته یا نارسیستیک
شخصیت خودشیفته یا نارسیستیک خود را شخصیت بسیار مهمی تلقی کرده و به شکلی افراطی و اغراق آمیز احساس شایستگی و توانمندی می‌کند. این افراد خود را شخصیت منحصر به فردی می‌دانند و معتقدند که دیگران باید به شیوه‌هایی خاص با آن‌ها رفتار کنند.
شخصیت خودشیفته انتقاد پذیر نبوده و نمی‌تواند با دیگران همدلی کند. او معمولا از سوی دیگران طرد شدهو مشکلات شخصی و بین فردی زیادی دارد. از دست دادن توجه و محبت دیگران فشار روانی زیاد را به او وارد می‌کند.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت دروی گزین
افراد دارای اختلال شخصیت دوری گزین نسبت به طرد شدن از جمع بسیار حساس هستند. با اینکه تمایل به برقراری ارتباط را دیگران دارند، اما به خاطر ترس از طرد شدن، گوشه گیری را ترجیح می‌دهند. تنها وارد ارتباطاتی می‌شوند که احتمال انتقاد و طرد شدن وجود نداشته باشد.
شخصیت دوری گزین معمولا در برقراری رابطه با دیگران مشکل دارد. در هنگام صحبت کردن، هراسان و آشفته به نظر می‌رسد؛ زیرا به خود اطمینان ندارند و از اعتماد به نفس پایینی برخوردار می‌باشند. بیشتر به مشاغل حاشیه ای پرداخته و معمولا پیشرفتی درکارشان مشاهده نمی‌شود.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت وابسته
شخصیت وابسته با صفت مهر طلب بودن توصیف می شود. ترس از تنهایی و بی پنهایی، وابستگی او را به میزان زیادی افزایش می‌دهد. از آنجایی که این افراد نمی‌توانند به تنهایی در جامعه علمکرد مناسبی داشته باشند، دچار فقدان عزت نفس و خود کفایی می‌شوند. آن‌ها توانایی انجام کارها و پروژه‌های انفرادی را ندارد و در صورت انجام هم مدام به دنبال تایید گرفتن یا دلگرمی از جانب دیگران هستند. اگر فردی که به آن وابسته هستند به مدت طولانی غایب باشد، دچار افسردگی می‌شوند.
اختلالات شخصیت | اختلال شخصیت وسواسی – جبری
شخصیت وسواسی_جبری دارای ویژگی‌هایی مانند یکدندگی، سرسختی، عدم توانایی در تصمیم گیری، نظم و تربیت بیش از حد است. یک محدوده بسته دارند و با توجه به شخصیتشان اکثرا خود را درگیر قواعد و قوانین نظم و ترتیب می‌کنند. انعطاف پذیر بوده و از نظر دیگران افراد رسمی و جدی به نظر می‌رسند؛همین نکته باعث می‌شود که دیگران از آنان فاصله بگیرند.
درمان اختلالات شخصیت و میزان اثرگذاری روش‌های مختلف
شواهد و بررسی‌های موجود نشان می‌دهند اختلالات شخصیت در فرایند روان درمانی کم‌تر از سایر اختلالات به درمان پاسخ می‌دهند. با این حال پژوهش‌ها بیانگر این نکته هستند که درمان‌های روان شناختی طولانی مدت نظیر درمان‌های روان تحلیلی، تأثیرگذاری بیشتری دارند و افرادی که این درمان‌ها را تجربه می‌کنند میزان تغییرات بیشتری را گزارش می‌دهند. با این حال به طور کلی شواهد پژوهشی در مورد درمان ارجح برای این اختلالات بسیار محدود است. چراکه بسیاری از افراد مبتلا به این اختلالات، اصلاً در درمان وارد نمی‌شوند و یا مشارکت کافی از خود نشان نمی‌دهند. به همین خاطر جامعه آماری چندان بزرگی در دست محققان نیست تا بتوانند به طور دقیق میزان اثربخشی درمان‌های مختلف را به طور مجزا گزارش کنند.
دارو درمانی برای اختلالات شخصیت
استفاده از داروها در درمان اختلالات شخصیت، معمولا کاربرد کم‌تری دارد. با این حال در اختلال اسکیزوتایپی که نشانه‌هایی از بروز یک اختلال روان پریشی قریب الوقوع نظیر اسکیزوفرنی نیز وجود دارد، استفاده از داروهایی نظیر ضد روان پریشی‌ها می‌تواند کمک کننده باشد. هم چنین تجویز ضد افسردگی‌ها و تثبیت کننده‌های خلقی برای مبتلایان به اختلال مرزی که اکثرا با اختلالات دیگری نظیر افسردگی دوقطبی همراه می‌شود نیز در کنترل وضعیت بیمار تاثیر می‌گذارد.
مشاوره اختلالات شخصیتی
همانطوری که دیدید اختلالات شخصیتی دارای طیف‌ها و دسته‌های متفاوتی هستند و به شکل‌های مختلف نمایان می‌شوند. لازم به ذکر است بر اساس این مقاله نمی‌توانید یک نتیجه قطعی در مورد اختلالات شخصیتی خود یا افراد دیگر بگیرید و حتما برای تشخیص لازم است که از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید.