سونوگرافی رحم و تخمدان
امروزه برای تشخیص بیشتر بیماری ها سونوگرافی تجویز می شود. سونوگرافی رحم و تخمدان به منظور بررسی وجود توده های خوش خیم و بدخیم رحمی، فیبروم، کیست ها، عملکرد غیر طبیعی تخمدان ها و… صورت می گیرد. اغلب اوقات رادیولوژیست با تجویز پزشک، سونوگرافی را از طریق شکم انجام می دهد. اما گاهی ممکن است پزشک یا متخصص سونوگرافی از واژن را خواسته باشد که به سونوگرافی واژینال نیز شناخته شده است، در این سونوگرافی با قرار دادن ابزاری بلند در داخل دهانه رحم به بررسی اعضای لگنی و واژینال می پردازند تا عامل بیماری در رحم شناخته شود. باید ذکر کرد که با انجام سونوگرافی واژینال از بروز بسیاری از بیماری های رحمی از جمله سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان دهانه رحم و… جلوگیری به عمل می آید.
آنچه در این مقاله میخوانید :
علل انجام سونوگرافی رحم و تخمدان
از جمله علل انجام سونوگرافی رحم و تخمدان عبارتند از:
- به منظور بررسی محل قرار گرفتن رحم و تخمدانها، اندازه و شکل آنان
- اطلاع از زمان دقیق تخمک گذاری
- ارزیابی ضخامت و گردن رحم
- بررسی فولیکول ها و سلامت آنان
- تغییر شکل مثانه
- بررسی کیفیت تخمک از طریق فولیکول ها
- کنترل از ایجاد بارداری خارج از رحم
- اندازه گیری ضخامت جداره داخلی رحم یا اندومتر
- انجام سونوگرافی برای مادرانی که باردارند از هفته ۱۲ به بعد
- بررسی خونریزی بعد از یائسگی
- ناباروری
- بررسی عفونت و التهاب داخل لگن
مراحل انجام سونوگرافی رحم و تخمدان
اولتراسوند رحم و تخمدان یا در کل سونوگرافی از لگن نوعی ازسونوگرافی های غیر تهاجمی می باشد که جهت ارزیابی از ارگان ها و ساختارهای داخل لگن خانم ها مورد استفاده قرار می گیرد. سونوگرافی این امکان را فراهم می آورد که اندام ها از جمله رحم، دهانه رحم، مهبل، لوله های فالوپی و تخمدان ها برای سونوگرافیست به خوبی قابل تشخیص واقع شود.
سونوگرافی از مبدل ای استفاده می کند که امواج فراصوت را با فرکانس بسیار زیاد ارسال می کند تا شنیده شود. مبدل سونوگرافی روی پوست قرار می گیرد و امواج اولتراسوند از طریق بدن به سمت اندام ها و ساختارهای داخل حرکت می کند. امواج صوتی مانند اکو از بدن خارج می شوند و به مبدل باز می گردند. مبدل امواج منعكس شده را پردازش می كند و سپس توسط یک رایانه به تصویری از اندام ها یا بافت های مورد بررسی تبدیل می کند.
در زنان، از سونوگرافی لگن برای مشاهده موارد زیر استفاده می شود که شامل:
- دهانه رحم
- لوله های فالوپ
- تخمدان ها
- رحم
- واژن
- مثانه
در مردان، برای مشاهده موارد زیر استفاده می شود:
- مثانه
- غده پروستات
- وزیکول منی (غده هایی که مایع به مایع منی اضافه می کنند)
این آزمایش توسط چند نام دیگر انجام می شود که به شرح زیر می باشد:
- سونوگرافی زنان و زایمان
- اسکن لگن
- سونوگرافی لگن
- سونوگرافی ترانس شکمی
- سونوگرافی ترانس واژینال
- سونوگرافی ترشحی
- سونوگرافی اندو واژینال
آمادگی های لازم پیش از انجام سونوگرافی رحم و تخمدان به چه شکلی می باشد؟
بهتر است که قبل از اعمال سونوگرافی پزشک را از جراحی های انجام شده باخبر کنید.
برای سونوگرافی رحم بهتر است که مثانه مملو از آب باشد، تا شفافیت تصویر در آن مشاهده شود و گازهای روده ای مزاحمت برای سونوگرافیست ایجاد نکند. توصیه می شود که هیچ گاه برای پرکردن مثانه از آب میوه و چای استفاده نشود.
سونوگرافی برای مادران باردار در هفته ای پایین باید با مثانه پر صورت گیرد، اما اگر بالاتر از ماههای دوازدهم باشد، نیاز به پر بودن مثانه نمی باشد.
اگر سونوگرافی واژینال تجویز شود، باید مثانه نیمه پر باشد، چرا که پر بودن مثانه مزاحمت ایجاد کرده وتصاویر به خوبی قابل مشاهده نخواهد بود.
شایان ذکر است که گفته شود در انجام سونوگرافی پزشک ابتدا محل را با ژل مناسب آغشته می کند و سپس با پروب و یا مبدل اقدام به گرفتن تصاویر از موضع می نماید. باید محل دریافت موضع عاری از هر گونه مو و یا زخم باشد.
اگر محل دارای آلودگی و یا زخم باشد، باعث تحریک می شود و برای فرد درد و ناراحتی ایجاد می کند.
نحوه انجام سونوگرافی رحم
به مظنور انجام سونوگرافی رحم در بهترین مرکز سونوگرافی از یک یا دو روش به مظنور سونوگرافی استفاده می شود که به شرح زیر می باشد:
- سونوگرافی از روی شکم
- واژینال
همانطور که از نام آن مشخص است از یک مبدل آغشته به ژل به منظور انجام سونوگرافی استفاده می شود.
انتخاب هر کدام از روش های سونوگرافی بستگی به نظر پزشک دارد که ممکن است تنها یک روش یا برای دریافت اطلاعات بیشتر از هر دو روش نیز استفاده شود.
در صورت داشتن چه مشکلاتی باید سونوگرافی رحم و تخمدان را انجام داد؟
انجام سونوگرافی رحم و تخمدان زمانی که شرایط زیر را داشته باشید پیشنهاد می شود:
- با ساختار رحم یا تخمدان های خود مشکلاتی پیدا کرده اند.
- خانم هایی که در تخمدان ها، رحم یا مثانه خود سرطان دارند.
- خانم هایی که IUD در رحم خود قرار می دهند.
- افرادی که تومورهای غیر سرطانی، فیبروم یا کیست دارند.
- افرادی که خواهان بررسی خونریزی های غیرطبیعی و یا دردهای مشکوک در رحم اند.
- خانم هایی که خواهان دانستن مشکلات باروری اند یا درمان آن هستند.
- افرادی که در لگن دارای عفونت و یا التهاب هستند.
- به منظور تشخیص حاملگی خارج رحمی و یا کنترل بافت های غیرطبیعی از جمله آندومتریوز و همچنین می توان به فیبروم رحم نیز اشاره نمود.
تشخیص سرطان تخمدان
سرطان تخمدان جزء سرطان هایی محسوب می شود که هیچ علائم یا نشانه خاصی ندارد و تنها زمانی که بیماری پیشرفت داشته باشد امکان شناسایی و تشخیص آن وجود خواهد داشت چرا که این بیماری در زمان شروع هیچ نوع علائمی را از خود نشان نمی دهد و تنها زمانی که پیشرفت کرده باشد علائمی را از خود نشان می دهد.
پیرشفت این سرطان را در حالت لی می توان به ۴ بخش تقسیم کرد که شامل موارد زیر می شود.
- توده سرطانی در یکی از تخمدان ها یا هر دو تخمدان محدود خواهد شد که یا وجود این شرایط شانس زنده بودن فرد بیش از ۹۲% خواهد بود.
- زمانی که تومور از تخمدان ها به لگن فرد نتقل شود در این صورت شانس زنده ماندن فرد ۶۹% خواهد بود.
- در بعضی از شرایط ممکن است تومور به داخل شکم منتقل شود که با وجود چنین شرایطی به طبع شانس زنده ماندن فرد نیز کم تر خواهد شد.
- اگر سرطان به سایر اندام ها نظیر ریه و کبد گسترش یابد شانس زنده ماندن به شدت کاهش می یابد.
آیا سونوگرافی رحم و تخمدان دارای عوارض و خطراتی است؟
سونوگرافی رحم و تخمدان هیچ گونه خطری را برای فرد ایجاد نمی کند و همچنین برای مادران باردار و جنین خطری ثبت نشده چرا که تشعشعی در روش تصویر برداری ایجاد نمی کند.