مالیات بر ارث چیست

مالیات بر ارث چیست؟

۱- تعریف

به تمام اموال شخص متوفی پس از مرگ گفته می­شود. اموال هر فرد پس از مرگ مشمول مالیات می­شود که از سوی ورثه باید ظرف مدت شش ماه پرداخت شود. تقسیم اموال متوفی پس از مرگ نیازمند گواهی پرداخت مالیاتی است که پس از تکمیل اظهارنامه انجام می­شود.انواع مالیات بر ارث عبارتند از: ۱- مالیاتی که از وراث دریافت می­شود. ۲- مالیاتی که مستقیم از اموال شخص اخذ می­گردد. قانون مالیات بر ارث در ایران، وراث را به سه دسته تقسیم می­کند.

دسته اول: شامل پدر، مادر، همسر، فرزند، نوه

دسته دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر، خواهرزاده، برادرزاده

دسته سوم: عمو، عمه، دایی، خاله

۲- اموال مشمول مالیات بر ارث

کلیه ماترک داخل و خارج از کشور اعم از منقول و غیر منقول که هزینه کفن و دفن ابتدا از کل اموال کسر می­شود. اموال منقول شامل تمامی اسباب و اثاثیه که نقل و انتقال آن­ها خرابی یا خسارت وارد نمی­کند در حالی­که اموال غیر منقول به کلیه­ ی اجناسی اطلاق می­شود که قابل حمل نیستند یا در صورت حمل و نقل خسارت وارد می­کنند. سهم‌الارث هر یک از وراث از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است، بنا به ماده ۲۰ قانون مالیات‌های مستقیم و نسبت به آن قسمت که در خارج از ایران وجود دارد، پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع مال پرداخت شده، به نرخ ۲۵ درصد مشمول مالیات بر ارث است.

۳- اموال معاف از مالیات

در قوانین مالیات بر ارث قسمتی از ماترک شخص شامل مالیات و قسمتی معاف است. گواهی پرداخت مالیاتی برای هریک از وراث جداگانه صادر می­شود.

اموال معاف از مالیات عبارتند از:

وجوه بازنشستگی

وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت

بازخرید خدمت

مرخصی استحقاقی استفاده‌نشده

بیمه‌های اجتماعی

وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه‌گزار یا کارفرما از قبیل: انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آن‌ها حسب مورد که یکجا یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می‌شود.

اثاثیه­ی منزل محل سکونت متوفی

اموال  شهدای انقلاب برای وراث دسته­ی اول و دوم که از سوی بنیاد شهید احراز هویت شده باشند.

۴- مدارک لازم جهت صدور گواهی پرداخت مالیاتی

رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی.

رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.

در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیمنامه .

رونوشت یا تصویر گواهی­شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد.(ماده ۲۶ ق.م.م)

۵- وضعیت بدهی متوفی، مهریه، نفقه در ایام عده

بدهی شخص در صورتی­که به تایید شورای حل اختلاف نرسیده باشد، مشمول مالیات بر ارث می­شود. در خصوص مهریه و نفقه در مدت عده، نیازی به تایید مراجع قانونی نیست و خود به خود از اموال کسر می­شود. مهریه در صورتی­به زن متوفی تعلق می­گیرد که عقد دائم صورت بگیرد.

۶- محاسبه مالیات بر ارث

بر اساس قانون مالیات­های مستقیم محاسبه می­گردد. پس از ثبت اظهارنامه­ی مالیاتی، گواهی پرداخت آن از سوی نهاد قانونی صادر و مبنای درخواست گواهی حصر وراثت قرار می­گیرد. مالیاتی که از وراث اخذ می­گردد با توجه به نسبت، متفاوت است. جدول محاسبه مالیات بر ارث در سال ۹۹ به شرح زیر است:

 

۷- سوالات متداول در خصوص ارث

اولین قدم تسهیل در تقسیم ارث کدام است؟  نوشتن یک وصیتنامه که از نظر حقوقی معتبر باشد. وصیت‌نامه ممکن است در دو حالت  تنظیم شود: ۱- عادی ۲- غیر عادی. در شرایط غیر عادی مانند جنگ شخص می­تواند در حضور دو شاهد وصیتنامه خود را شفاهی بیان کند.

تقسیم ارث در چه نوع وصیتنامه­ای عنوان می­شود؟ در وصیتنامه­ی تملیکی، شخص می­تواند بخشی از دارایی خود را (حدود یک سوم) به صورت رایگان به دیگری بدهد همچنین می­تواند به طور مثال یکی از فرزندانش را ملزم به پرداخت دیونش نماید.

آیا دولت از ارث سهم دارد؟ از کل دارایی متوفی ابتدا مهریه­ی همسر کسر می­شود، سپس مابقی ماترک ارزش گذاری شده و مالیات آن توسط دولت اخذ می­گردد.

قوانین مالیات بر ارث

۱- تعریف

به تمامی اموال منقول و غیر منقول، بدهی­ها و مطالبات متوفی، ارث گفته می­شود و اگر پس از درگذشت شخصی، به وارثان وی مالی برسد، مشمول مالیات خواهد شد که در اسرع وقت باید نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند. مالیات بر ارث گونه­ای از مالیات مستقیم و از نوع مالیات بر دارایی است. سوال مهم: نرخ محاسبه­ی مالیات بر ارث چقدر است؟ تا قبل از تاریخ ۱/۱/۹۵ ماترک متوفی ابتدا توسط سازمان امور مالیاتی ارزش­گذاری، دیون و هزینه­ها اخذ و سپس از مابقی اموال، سهم هر ورثه مشخص می­گردید اما در قانون جدید که بعد از تاریخ ۱/۱/۹۵ اعمال گردیده است، اموال متوفی گروه­بندی و براساس گروه، متفاوت خواهد بود.

قوانین مالیاتی در این بخش شامل دو دسته است:۱- مالیات بر اموال ۲- مالیات بر ارث. مالیات بر اموال، شامل همه­ی دارایی­های فرد متوفی است حتی اگر ورثه­ای نداشته باشد. مالیات بر ارث، شامل اموالی است که از متوفی به وارثان می­رسد که در ایران تنها این نوع مالیات دریافت می­گردد.

۲- قوانین مالیات بر ارث

قانون مالیات بر ارث  برای اولین بار در آبان ۱۳۱۶ تصویب شد. پس از آن دچار تغییرات بنیادی شده تا اینکه در فروردین ماه ۹۵ قوانین مالیات بر ارث، تصحیح و اجرا شد. مواردی از قوانین تصحیح شده:

حذف معافیت‌ها: طبق قانون جدید، معافیت­های مالیات بر ارث حذف شدند. در گذشته وراث شامل ۳ میلیون معافیت مالیاتی می­شدند همچنین اگر هرکدام از ورثه معلولیت داشتند، این مبلغ تا ۵ میلیون افزایش پیدا می­کند اما در قانون جدید این مورد برداشته شد.

علام دارایی بدون گواهی، ممنوع: در گذشته موسسات اعتباری و  بانک­ها موظف بودند پس از فوت شخص تا حداکثر یکماه لیست کامل تمام اموال و دارایی های شخص اعم از وجوه نقدی یا سکه را به اداره­ی مالیات تحویل دهند اما در قانون جدید قبل از مشاهده­ی برگه­ی گواهی پرداخت مالیات، مجاز به انجام این­کار نیستند. همچنین طبق قانون جدید، وراث می­توانند بدون داشتن گواهی پرداخت مالیاتی نسبت به دریافت برگه­ی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف اقدام کنند.

امکان محاسبه جداگانه اموال: بر این اساس دیگر کل اموال شخص متوفی به طور یکجا محاسبه نمی­گردد بلکه وراث می­توانند نسبت به دارایی­های خود به شکل جزئی تصمیم­گیری و مالیات آن­را جداگانه پرداخت نمایند.

ارزش ثروت به قیمت روز: در صورتی­که مالیات بر ارث تا یکسال پس از مرگ توسط وراث پرداخت نگردد، پس از آن هزینه­ی کفن و دفن از اموال کسر نخواهد شد همچنین دارایی ­های متوفی بر اساس قیمت روز محاسبه و مالیات آن دریافت می­گردد.

در قانون گذشته وراث تا شش­ماه زمان داشتند تا اظهارنامه­ی خود را به اداره­ی مالیات تسلیم نمایند در غیر این­صورت مشمول جریمه می­شدند اما در قانون جدید جریمه­ای در کار نیست.

در گذشته انجام امور مالیات بر ارث حضوری صورت می­گرفت اما در قانون جدید تمام مراحل آنلاین صورت می­گیرد.

بر اساس قانون جدید، تا زمان انتقال اموال توسط وراث مالیاتی پرداخت نمی­گردد.

سپرده­های بانکی متوفی در موسسات معتبربرای وراث طبقه­ی اول مشمول ۳ درصد مالیات و در موسسات غیر معتبرشامل ۱۰ درصد است.

نرخ­های مالیاتی برای طبقه­ی اول کاهش و برای وراث طبقه­ی دوم و سوم ۲ و ۴ برابر وراث طبقه­ی اول است.

موارد عدم شمول ماليات بر ارث طبق قانون جدید:۱- وجوه بازنشستگي و وظيفه و مزاياي پايان خدمت۲-   بازخريد خدمت مرخصي۳- اموالي که مورد وقف، نذر يا حبس واقع شده ۴-  اثاث منزل محل سکونت متوفي وراث طبقات اول و دوم شهدا مشمول مالیات بر ارث نمی­شوند.

با توجه به اصلاحات جدید در قوانین مالیات بر ارث، اختلاف میان سازمان امور مالیاتی و وراث متوفیان به حداقل رسیده و امکان رسیدگی نهادهای مسئول و همراهی وارثان فراهم گردیده است. البته قوانین مالیات بر ارث تغییرات جزئی دیگری کرده که  به مهم­ترین آن­ها اشاره شده است.